Tết Thanh minh được coi là một trong những dịp lễ tết quan trọng trong văn hóa của người Việt Nam. Tuy nhiên, không phải người Việt nam cũng hiểu đúng về tết thanh minh và những nghĩa của ngày tết này. Trong bài viết dưới đây, Bloggiamgia.edu.vn sẽ giúp bạn giải đáp câu hỏi Tết Thanh minh là gì? Và có ý nghĩa gì đối với đời sống tinh thần của người Việt nhé.
Bạn đang đọc: Tết Thanh minh là gì? Tết Thanh minh có ý nghĩa gì trong văn hoá người Việt
Contents
1. Tiết Thanh minh là gì?
Tại một Việt Nam nói chung và tại một số quốc gia châu Á như Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Triều Tiên, Tết Thanh minh hay Tiết Thanh minh là tiết thứ năm trong hai mươi tư tiết khí của Nông lịch. Thường Tiết Thanh minh tới sau Tiết Lập xuân 45 ngày, khi mà những cơn mưa bụi xuân đã kết thúc, bầu trời quang đãng hơn nên được là Thanh minh. Thanh minh thể hiện sự thanh lọc, tinh khiết mang ý nghĩa sự sạch sẽ, trong lành, tươi sáng.
Theo quy ước, Tiết Thanh minh bắt đầu từ ngày 4-5/4 cho đến ngày 20-21/4 theo Dương lịch, theo âm lịch Tiết Thanh minh đều rơi vào tháng 3 hàng năm. Tại Việt Nam đa số các vùng miền sẽ lấy ngày 3/3 âm lịch là Tiết Thanh minh. Trong quan niệm của người Việt xưa, Tết Thanh minh là thời điểm tiết trời trong lành nhất trong năm phù hợp để thực hiện các nghi lễ quan trọng.
2. Nguồn gốc và ý nghĩa tết thanh minh
2.1 Nguồn gốc ngày Tết Thanh minh
Sẽ không khó hiểu khi Việt Nam và Trung quốc có sự giao thoa, tương đồng văn hóa. Nhiều nét văn hoá của Trung Quốc khi du nhập vào nước ta được người dân “địa phương hóa” trở thành những phong tục truyền thống mang đậm bản sắc Việt.
Để biết được nguồn gốc của Tết Thanh minh thì phải nói đến nguồn gốc của Tết Hàn thực. Tết Hàn thực có nguồn gốc từ đời vua Tấn Văn Công thời kỳ Xuân Thu trong lịch sử Trung Hoa. Vị vua này có một người thuộc hạ là Giới Tử Thôi cùng vào sinh ra từ nhiều lần, khi Trần Văn Công trở thành vua, ông lại quên mất Giới Tử Thôi. Mặc dù Tử Thôi cho rằng việc phò tá vua là bổn phận, không quan trọng việc vua trọng thưởng, ông đưa mẹ về núi Điền Sơn ở ẩn.
Sau này, vua nhớ ra liền cử người đi tìm Tử Thôi về lãnh thưởng, nhưng ông không muốn rời núi. Vua ra lệnh cho đốt rừng, ép Giới Tử Thôi ra khỏi núi nhưng ông nhất quyết không tuân lệnh, kết cục ông và mẹ già đều chết cháy. Sau chuyện này, vì quá đau lòng Vua cho lập miếu thờ và ra lệnh cho người dân kiêng đốt lửa 3 ngày, chỉ ăn đồ nguội nấu sẵn để tưởng nhớ Tử Thôi.
Sau một năm diễn ra sự việc đau lòng trên, Vua cùng các quan quân đến viếng mộ Giới Tử Thôi phát hiện một cây liễu khỏe mạnh với những cành lá xanh mơn mởn, tràn đầy sức sống. Nhìn thấy cảnh này, Vua nhớ tới lời di cao của Tử Thôi có cụm từ “thanh minh” liền đặt tên cho ngày nay là Thanh minh.
Từ đó, Tiết Thanh minh trở thành dịp lễ quan trọng trong năm của người Trung Quốc với ý nghĩa ghi nhớ công ơn tổ tiên, người đã khuất. Về sau, Tết Hàn Thực và Tết Thanh minh được sáp nhập với nhau, trở thành một dịp để con cháu đi thăm viếng, sửa sang lại mộ cho người thân đã mất.
2.2 Ý nghĩa ngày Tết Thanh minh
Tết Thanh minh gắn liền với đạo lý tố đẹp “uống nước nhớ nguồn” của người Việt Nam. Đây cũng là dịp quan trọng để mọi người có thể tỏ lòng tưởng nhớ đến công lao của thế hệ đi trước, người thân đã ra đi. Con cháu nhớ tới cội nguồn, tổ tiên bằng cách cải tạo, dọn dẹp, sửa sang lại phần mộ cho người mất.
Theo phong tục, trước khi cải tạo mộ, con cháu sẽ dâng mâm lễ gồm đèn, nhang, hoa quả mong ông bà và tổ tiên phù hộ độ trì cho con cháu bình an, khỏe mạnh, làm ăn thuận lợi. Một điểm đặc biệt, những gia đình muốn khải quật mộ để xây dựng hay di dời nhất định phải thực hiện đúng ngày Thanh minh để tránh con cháu gặp tai ương, xui xẻo.
3. Người Việt thường làm gì trong Tết Thanh Minh?
Vào ngày mùng 3/3 âm lịch – Tết Thanh minh người Việt Nam sẽ chuẩn bị lễ vật, thắp hương trên phần mộ của người thân đã mất. Sau đó dọn dọn phần mộ như một cách để ông bà tổ tiên cảm nhận được việc con cháu vẫn nhớ tới công ơn của các bậc tiền bối. Đây cũng là dịp để các thanh viên quây quần chuẩn bị mâm cơm dâng lên bàn thờ gia tiên, cùng nhau ăn uống trò chuyện những truyền thống của gia đình.
Tại mỗi địa phương khác nhau sẽ có những phong tục cũng như mâm cơm cúng khác nhau, nhưng chủ yếu là mâm cơm tỏ lòng hiếu thảo không khoa trương hay cầu kỳ.
Tết Thanh minh cũng trùng với dịp Tết Hàn thực, nên một số địa phương sẽ có truyền thống làm bánh trôi – bánh chay dâng lên bàn thờ ông bà. Vì vậy, tại Việt Nam dịp tết này còn được gọi với tên Tết bánh trôi – bánh chay.
Tìm hiểu thêm: Nghệ thuật Kintsugi là gì? Những bài học cuộc sống từ Kintsugi
4. Những điều cần kiêng kỵ trong Tết Thanh minh
Để có được những ngày Tết Thanh minh trọn vẹn, bạn và gia đình nên tránh một số điều kiêng kỵ sau nhé:
- Không nên giẫm đạp lên phần mô trong lúc đi tảo mộ.
- Không bàn tán, cười đùa hay chỉ trỏ vào những phần mộ xung quanh của những gia đình khác.
- Những người đang ốm, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai,.. không nên đi tảo mộ bởi có thể nhiễm khí lạnh.
- Khi đi tảo mộ nên đi đông người, không nên đi vào chiều tối hoặc buổi đêm.
- Sau khi đi tảo mộ về, bạn nên đốt 1 đống lửa nhỏ để hơ và bước chân qua giúp loại bỏ bớt âm khí.
- Vào ngày Tết Thanh minh bạn nên vén gọn tóc để lộ trán, bởi trán được coi là cửa vận để ánh sáng thanh minh chiếu rọi, soi sáng,…
>>>>>Xem thêm: Đừng bỏ lỡ: 9 điều cần làm trong mùa Đông cho cuộc sống thêm trọn vẹn
5. Tết thanh minh ở một số nước láng giềng của Việt Nam
Không chỉ riêng Việt Nam hay Trung Quốc, một số quốc gia khác trên thế giới cũng có ngày Tết Thanh minh. Cùng xem thử Tết Thanh minh ở những quốc gia khác có gì đặc biệt.
Tại Trung Quốc, Tết Thanh minh được coi là ngày quốc lễ. Người dân Trung Quốc cũng đi tạo mộ giống với người Việt. Ngoài ra còn có một số hoạt động vui chơi như đá bóng, thả diều,… Người dân Trung Hoa còn có quan điểm ngày Tết Thanh minh là dịp kết thúc những đau buồn, hy vọng vào một tương lai tốt đẹp. Chính vậy Tết Thanh minh có ý nghĩa quan trọng với người dân nước này
Tại Nhật Bản từ năm 1868 Tiết Thanh minh trở thành ngày quốc lễ, người dân Nhật Bản sẽ tới chùa cầu nguyện sức khỏe,.. vào những ngày này.
Còn tại Hàn Quốc người dân xem Tết Thanh minh là ngày liên quan tới cái chết, người Hàn cũng có phong tục tảo mộ giống với người Việt. Đây cũng là dịp để gia đình đoàn tụ, cùng nhau du xuân. Người Hàn Quốc còn có tập tục chia lửa, giữ lửa không tắt, nếu lửa tắt sẽ cùng nhau ăn đồ lạnh, hạn chế nấu nướng. Tết Thanh minh cũng được coi là dịp khởi đầu mang ý nghĩa mới mẻ, sự may mắn chính vì vậy người Hàn sẽ thường tổ chức các nghi thức đám cưới, kế hoạch sinh con,..
Tết Thanh minh một dịp lễ quan trọng trong năm, được xem là một nét văn hóa mang đậm truyền thống dân tộc. Hẳn sau khi đọc bài viết này bạn đã có thêm những hiểu biết về ngày Tết Thanh minh này.
>>>Bạn đã biết: Chi tiết bài cúng Tết thanh minh và các lưu ý khi chuẩn lễ cúng
